Δυστυχώς ζούμε σε χρόνους σκοτεινούς που κάθε τι διαφορετικό, κάθε τι μη Ελληνικό, γεννά σε μια ολοένα αυξανόμενη μερίδα της κοινωνίας κλιμακούμενα αρνητικά συναισθήματα, τα οποία ξεκινούν από απλή αδιαφορία και καταλήγουν σε απύθμενο μίσος.
Σε περιόδους οικονομικοκοινωνικής κρίσης, ο εύκολος στόχος, το εξιλαστήριο θύμα, είναι πάντα ο ξένος, ο αλλοδαπός, ο πρόσφυγας,η κουλτούρα του, η γλώσσα του, η θρησκεία του. Η εύκολη λύση είναι να στοχοποιήσεις κάθε τι το διαφορετικό, κάθε τι που ξεφεύγει από τα πρότυπα της κοινωνίας σου. Η δύσκολη είναι να προσπαθήσεις να κατανοήσεις τη διαφορετικότητα, να την αποδεχτείς και να μάθεις να τη σέβεσαι και να ζεις μαζί της αρμονικά.
Αυτή είναι η αποστολή που έχουμε εμείς ως εκπαιδευτικοί-παιδαγωγοί. Μια αποστολή εξ ορισμού δύσκολη, που την καθιστούν σχεδόν ακατόρθωτη οι παρούσες κοινωνικές συνθήκες. Παρόλα αυτά πρέπει να παλέψουμε για να διδάξουμε στους μαθητές μας ότι το διαφορετικό είναι και όμορφο και ενδιαφέρον μα πάνω από όλα άξιο σεβασμού.
Δεν είναι πάντα εύκολο να μάθεις σε έναν έφηβο να σέβεται τους συμμαθητές του που είναι φορείς μιας άλλης κουλτούρας, μιας άλλης κοσμοθεωρίας. Δεν αποδέχεται εύκολα την πολιτισμική ετερότητα.
Πόσο εύκολα όμως την αποδεχόμαστε κι εμείς οι εκπαιδευτικοί και πόσο έτοιμοι είμαστε για αυτό;
Δυστυχώς είμαστε εντελώς ανέτοιμοι οι πιο πολλοί από εμάς να αντιμετωπίσουμε ζητήματα πολιτισμικής ετερότητας. Η επιμόρφωση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, η εκπαιδευτική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης χαρακτηρίζεται από παλινωδίες και αποσπασματικότητα και οι μόνιμες υποστηρικτικές δομές είναι <<όνειρο θερινής νυκτός>>.
Έτσι η ευθύνη πέφτει στις πλάτες μας και μόνο εφόδιο μας αποτελούν η αγάπη για τους μαθητές μας και το φιλότιμο μας προκειμένου να κατορθώσουμε να διαχειριστούμε την πολιτισμική ετερότητα και ο,τι αυτή συνεπάγεται.
Η αντιμετώπιση φαινομένων πολιτισμικής ετερότητας πρέπει να έχει ως προαπαιτούμενο το σεβασμό προς τη διαφορετική κουλτούρα, το διαφορετικό πολιτισμό, και τη διάθεση να γνωριστούμε μαζί τους και να τα κατανοήσουμε.
Πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των αλλοδαπών μαθητών μας, να φέρουμε τον εαυτό μας στη θέση τους και να προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ως προς την προσαρμογή τους, αλλά κυρίως ως προς την αποδοχή και την ενσωμάτωση τους στο γηγενή μαθητικό πληθυσμό.
Για να γίνει αυτό πρέπει να αποβάλλουμε τα στερεότυπα τα οποία μας βαραίνουν, και να αρχίζουμε να παρατηρούμε τη διαφορετικότητα στο επίπεδο της καθημερινής ζωής. Αυτή τη διαφορετικότητα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ως συνεκτικό δεσμό ανάμεσα στους μαθητές της τάξης μας. Το διαφορετικό να μη μας χωρίζει πλέον, αλλά να μας ενώνει.
Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να γίνει αυτό. Πρέπει να γίνουμε η γέφυρα μέσω της οποίας θα ενωθούν και θα αλληλεπιδράσουν γόνιμα δύο εντελώς διαφορετικοί πολιτισμοί.
Μέσα από εργασίες, παρουσιάσεις, βιωματικές δραστηριότητες πρέπει να γνωρίσουμε όσα μας είναι ξένα και ίσως μας φοβίζουν. Να έρθουμε σε επαφή με τη μουσική, τη λογοτεχνία, την ιστορία των άλλων λαών, να γίνουμε πιο πλούσιοι σε ακούσματα και παραστάσεις. Να ανεβάσουμε ένα θεατρικό έργο ενός συγγραφέα ομοεθνούς με κάποιον από τους αλλοδαπούς μαθητές μας , ή να διοργανώσουμε ένα μουσικό φεστιβάλ με μουσική της χώρας του.
Μπορούμε να οργανώσουμε διάλογο πάνω στα φλέγοντα ζητήματα που ταλανίζουν την κοινωνία μας και να παρακινήσουμε τους μαθητές μας να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Αλλάζοντας την παραδοσιακή τοποθέτηση τους σε σειρές, θα τους βάλουμε να κάτσουν σε κύκλο ,έτσι ώστε να πετύχουμε την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία. Αναθέτουμε σε μεικτές ομάδες γηγενών και αλλοδαπών μαθητών ομαδικές εργασίες, ώστε να προάγουμε τη συνεργασία και το πνεύμα άμιλλας μεταξύ τους.
Μετά το τέλος του διαλόγου και των εργασιών, αναστοχαζόμαστε πάνω στην εμπειρία που βιώσαμε και εντοπίζουμε τυχόν ατέλειες πάνω στις οποίες θα δουλέψουμε την επόμενη φορά.
Δε χρειάζεται να πιέσουμε τα παιδιά να αποδεχτούν με το ζόρι τη διαφορετικότητα. Η δράση φέρνει αντίδραση. Υπάρχουν πιο διπλωματικοί τρόποι και με πιο πολλές πιθανότητες επιτυχίας.
Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι τα παιδιά είναι πιο δεκτικά, όταν τους ανοίγεις ένα παράθυρο στον πολιτισμό μιας άλλης χώρας. Μέσω της ζωγραφικής, της μουσικής, του χορού, αποδέχονται πιο εύκολα τη διαφορετικότητα του συμμαθητή τους. Η γλώσσα του πολιτισμού είναι κοινή και παγκόσμια και αγγίζει τις ευαίσθητες ψυχές των παιδιών.
Δε λέω ότι αυτή η προσέγγιση μέσω του πολιτισμού είναι πανάκεια. Άλλωστε στους καιρούς που ζούμε εύκολες και ανέξοδες λύσεις δεν υπάρχουν. Η ενσυναίσθηση, η κατανόηση και ο αλληλοσεβασμός είναι πολυτέλεια όταν είσαι άνεργος και δεν έχεις χρήματα να αγοράσεις γάλα στο παιδί σου. Η οργή που συσσωρεύεται ψάχνει να βρει αποδέκτη και κάποια στιγμή δυστυχώς θα ξεσπάσει.
Το έργο μας είναι δύσκολο και θα γίνει ακόμη δυσκολότερο. Δεν έχουμε μάθει να διδάσκουμε σε συνθήκες κοινωνικής βαρβαρότητας. Κι έχουμε απέναντί μας την αδιαφορία του επίσημου κράτους, το οποίο θεωρεί την παιδεία πολυτέλεια και το σαράκι του ατομισμού που κατατρώει μέρα με τη μέρα τα τελευταία ίχνη της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Παρόλα αυτά είναι πιο επιτακτική από ποτέ η ανάγκη να μάθουμε να στηρίζουμε ό ένας τον άλλο, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας ή πολιτισμού. Να μάθουμε να σεβόμαστε την πολιτισμική αλλά και κάθε είδους ετερότητα. Ειδάλλως η κοινωνία μας λίγο απέχει από το να αρχίσει να τρώει τις σάρκες της.
adioristos
