Πανελλήνιες Εξετάσεις: Οδηγίες προς ναυτιλομένους (στην Έκθεση Ιδεών)

Ελλάδα (;) 17 Αυγούστου 2014: πρώτη μέρα στα περισσότερα φροντιστήρια της χώρας όπου ξεκινά ο κύκλος της προετοιμασίας για τις εξετάσεις του Μαϊου (ήτοι αύριο)…

Διάθεση χαλαρή, κουβέντες καλοκαιρινές, κλίμα ευδιάθετο…

Κάπου εκεί, στο μεταίχμιο της χαλαρότητας, ακούγεται κάτι που φαντάζει… «μακρινο». Είναι η κλασική ατάκα των διαδασκόντων ότι «Ο Μάης είναι πολύ πιο κοντά απ’όσο φανταζόμαστε».
Γελάκια, αυγουστιάτικος χαβαλές και διάθεση ωχαδερφισμού συνθέτουν το σκηνικό…

Να όμως που πλέον η τελική ευθεία αποτελεί γεγονός.

Μία και σήμερα (εκ των στρατιωτικών ευφημισμών) και προυνό-προυνό τη Δευτέρα ανοίγει η «αυλαία» -όπως συνηθίζουν να λένε τα τηλεοπτικά δελτία- των Πανελληνίων εξετάσεων με το μάθημα της Έκθεσης.
Ένα μάθημα το οποίο , παρόλο που έχει επικρατήσει στις συνειδήσεις των υποψηφίων ότι αποτελεί ένα «χαλαρό» ξεκίνημα πριν τα μαθήματα βαρόμετρο, οφείλει ο καθένας από τους μαθητές να δείξει –και να δώσει- ιδιαίτερη βαρύτητα.
Είναι το μάθημα από το οποίο κρίνεται σε πάμπολες περιπτώσεις η εισαγωγή στη σχολή της επιλογής των τελειοφοίτων.

Δυστυχώς, από τα στατιστικά στοιχεία που κάθε χρόνο δίνει το  υπουργείο παιδείας, ο μέσος όρος της βαθμολογίας κυμαίνεται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα (γύρω στο 12-12,5). Αυτό δε συμβαίνει κυρίως γιατί οι μαθητές δεν έχουν το απαραίτητο μαθησιακό (γλωσσικό-εκφραστικό κλπ) υπόβαθρο, αλλά γιατί στερούνται της απαραίτητης προσοχής σε ζητούμενα και ασκήσεις που τα τελευταία χρόνια αποτελούν τα «κλισέ» των ερωτήσεων στο μάθημα της Έκθεσης Ιδεών.

Λάθη και παραλείψεις σχετικά με την  περίληψη ή τη δομή μιας παραγράφου που καλούνται να αναπτύξουν, ελλιπής προσοχή σε συνώνυμα-αντώνυμα, σημεία στίξης, τρόπους και μέσα Πειθούς, είναι μερικά από αυτά. Παρότι «φαινομενικά» δε φαίνονται ικανά να παίξουν καθοριστικό ρόλο στο γενικό βαθμό, ωστόσο εκ του αποτελέσματος συμβαίνει το αντίθετο. Γι’ αυτό χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή αφενός στην κατανόηση του κειμένου που θα δοθεί και αφετέρου στα επιμέρους ερωτήματα που σχετίζονται με αυτό.

Οι ασκήσεις θεωρίας (60-100) κρίνουν κατα πολύ την επιτυχία. Γι’ αυτό χρειάζεται προσεκτική μελέτη σε όλα τα ενδεχόμενα ερωτήματα, όπως λόγου χάρη το κειμενικό είδος-Δοκιμιο, άρθρο κλπ- τα σημεία στίξης, το είδος της σύνταξης-ενεργητική, παθητική- τους συλλογισμούς,την Πειθώ κοκ. Και αυτό γιατί ,όπως φαίνεται τα τελευταία χρόνια , όλες αυτές οι ερωτήσεις δε παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες και ασάφειες. Άρα ,ακόμη και ο μαθητής ο οποίος δεν έχει την μεγάλη ευχέρια και την ικανότητα της Παραγωγής λόγου (για διάφορους λόγους) , μπορεί να αποκομίσει αρκετές μονάδες από το πρώτο σκέλος των ερωτήσεων…

Στο τρίτο ζητούμενο τώρα-μετα την περίληψη και τις ασκήσεις θεωρίας- την Παραγωγή λόγου, τα δεδομένα είναι λιγάκι διαφορετικά.Εδώ κρίνεται η ικανότητα ενός μαθητή να παράξει ιδέες άρτιες δομικά και εκφραστικά, γεγονός που είναι απόρροια της εν γένει παρουσίας του ως μαθητής. Είναι η ικανότητα του να απαντήσει με πληρότητα στα ζητούμενα του θέματος, να είναι σωστός σχετικά με το επικοινωνιακό  πλαίσιο που ζητείται , στα όρια των λεξεων που απαιτούνται κλπ κλπ.
Συμπερασματικά, η «Έκθεση» δε σημαίνει μονάχα «εκθέτω» τις απόψεις μου για ένα ζητούμενο και στο τέλος «σταυρώνω» τρεις φορές το γραπτό μπας και… αλλά είναι μία συντονισμένη διαδικασία όπου με σωστή προετοιμασία και σχετική προσοχή στο κείμενο και τα ζητούμενα που αύριο θα δοθούν, υπάρχει η δυνατότητα να ξεκινήσει αυτή η «βάναυση» διαδικασία των Πανελληνίων με το…δεξί.

Κάθε επιτυχία 🙂

Ντελής Βασίλειος/ φιλόλογος