ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ…

Αύριο το πρωί,εκεί κατά τις 8.30 με 9.00,λογικά θα έχετε στα χέρια σας τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας.

Κάπως έτσι θα ξεκινήσει για κάποιους από εσάς ένα όμορφο ταξίδι στο χώρο της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.Οι κόποι σας θα ανταμειφθούν,.τα ξενύχτια,το άγχος και τα έξοδα των γονιών θα πιάσουν τόπο και εσείς από το Σεπτέμβρη θα είστε φοιτητές.

Αυτό είναι το θετικό σενάριο και ευχόμαστε να το βιώσετε όλοι.

Μέσα στη ζωή όμως υπάρχει και η αποτυχία…η απογοήτευση του να προσπαθείς και να μην τα καταφέρνεις. Είτε λόγω άγχους,είτε λόγω ελλιπούς προετοιμασίας είτε εξαιτίας άλλων παραμέτρων.

Και τότε η γη χάνεται κάτω από τα πόδια σας..οι γονείς απογοητευμένοι,ίσως και θυμωμένοι….εσείς αισθάνεστε ότι η ζωή σας μόλις τελείωσε…

Μέγα λάθος…η ζωή σας μόλις άρχισε…Η επιτυχία στις Πανελλήνιες είναι ένας στόχος ναι…άλλα είναι η αφετηρία και όχι η γραμμή  του τερματισμού.

Αυτό που έχει σημασία είναι όταν τελειώσουν οι εξετάσεις,να τα έχετε καλά με τον εαυτό σας…να έχετε δώσει το μάξιμουμ των δυνάμεων σας,σωματικών και ψυχικών…να έχετε γίνει λίγο πιο ώριμοι μέσα από τη διαδικασία των Πανελληνίων..

Οι πανελλήνιες για κάποιους από εσάς θα είναι σαν την Ιθάκη του Κ π.Καβάφη.Σημασία θα έχει το ταξίδι και όχι η αποτυχία.

Η αποτυχία θα σας κάνει πιο δυνατούς,πιο σοφούς,πιο ώριμους…Κι έπειτα η αξία ενός ανθρώπου δε μετριέται μόνο με τα πτυχία…μετριέται με την καρδιά,την ψυχή,την υπομονή, την επιμονή,την αλληλεγγύη.

Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε,χρειαζόμαστε πάνω από όλα ανθρώπους…οντότητες που να νοιάζονται για το διπλανό τους και να είναι έτοιμοι να βοηθήσουν κάνοντας τη διαφορά στη σημερινή απρόσωπη κοινωνία στην οποία ζούμε.

Και η ανθρωπιά ευτυχώς δε διδάσκεται αποκλειστικά στα πανεπιστήμια…

Read Full Post »

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2015:Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ: O ΔΑΡΕΙΟΣ: Αφηγηματικές τεχνικές – Ποιητικοί τρόποι

Αφηγηματικές τεχνικές – Ποιητικοί τρόποι

Προκειμένου να μας αποκαλύψει ο Καβάφης μέσα από ποιες διεργασίες περνάει ένα ποίημα για να συντεθεί, εγκιβωτίζει στην αφήγησή του τη διαδικασία (τους υπόγειους μηχανισμούς) παραγωγής ενός άλλου ποιήματος από ένα πλασματικό ποιητή.Σκηνοθετεί μια ψευδοϊστορική κατάσταση και μας μεταφέρει με έμμεσο, πλάγιο μονόλογο τους προβληματισμούς του. Με άλλοθι το Φερνάζη αποκαλύπτει τα καίρια διλήμματα που τον βασανίζουν.

Στο συγκεκριμένο ποίημα οι κριτικοί έχουν σταθεί ιδιαίτερα – στο θέμα της ταύτισης του Καβάφη με το Φερνάζη. Ως πρώτο στοιχείο αναδεικνύεται ο ίσος αριθμός φωνηέντων και συλλαβών που απαρτίζουν τα δύο ονόματα, ως δεύτερο ο κοινός τίτλος που μοιράζονται τα ποιήματα και των δύο ανδρών, και ως τρίτο – και σημαντικότερο – το γεγονός ότι και οι δύο γράφουν τα ποιήματα τους σε καιρό πολέμου (το συγκεκριμένο ποίημα του Καβάφη πα­ρουσιάστηκε το 1920, αλλά γράφτηκε το Μάιο του 1917). Πέρα όμως από όλα τα παραπάνω, αυτό που εντυπωσιάζει είναι η ψυχο­λογική ταύτιση του ποιητή Καβάφη με τον ποιητή Φερνάζη. Οι δύο άνδρες αντιμετωπίζουν το ίδιο δίλημμα, την κρίση της ποιητι­κής τους συνείδησης, με τον ίδιο τρόπο: σε καιρό πολέμου δεν ε­πιλέγουν τη σιωπή, αλλά εξακολουθούν να γράφουν ποιήματα-και όταν γράφουν ποιήματα δεν έχουν άλλη επιλογή – στα πλαίσια μιας ιδιότυπης και συνάμα αξιοθαύμαστης υπεροψίας – από το να πουν την αλήθεια, όσο επώδυνη κι αν είναι.

Τέλος με όλα αυτά ο ποιητής μας αποκάλυψε πώς «κατασκευάζεται» το ποίημά του: μέσα από μια περίτεχνη σκηνοθεσία, μέσα από την ειρωνεία για όλους και για όλα, μέσα ακόμα από τον αυτοσαρκασμό, μέσα από τη βαθιά συνείδηση για τη σχετικότητα και τα όρια της ανθρώπινης μοίρας.

Γλώσσα –Ύφος – Μετρική

Γλώσσα του ποιήματος είναι η γνωστή ιδιότυπη γλώσσα του Καβάφη.

Το ύφος στην πρώτη ενότητα είναι αφηγηματικό, αντικειμενικό και στις άλλες δύο ενότητες γίνεται υποκειμενικό, λυρικό.

Το ποίημα αποτελείται από τέσσερις στροφές με άνισο αριθμό στίχων. Ο στίχος είναι ανισοσύλλαβος, ανομοιοκατάληκτος και μέτρο του είναι το ιαμβικό που προσφέρεται για αφήγηση.

Χώρος – Χρόνος

Η ιστορία του εγκιβωτισμένου ποιήματος αναφέρεται στο 521 π.Χ. στην Περσέπολη ή στα Εκβάτανα της Μεσοποταμίας. Ο δραματικός χρόνος αφορά το 74 (ή το 66) π.Χ. στην Αμισό του Πόντου, πρωτεύουσα του βαρβαρικού βασιλείου του Μιθριδάτη. Η συγγραφή του καβαφικού ποιήματος τοποθετείται στα 1917 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου υπό αγγλική διοίκηση.

Οι ιστορικές αναλογίες είναι προφανείς. Ο εκτός κυρίως Ελλάδας Ελληνισμός μέσα στο πλαίσιο μεγάλων αυταρχικών αυτοκρατοριών, της Περσίας, του Μιθριδάτη, των Ρωμαίων, των Οθωμανών ή των Άγγλων. Και το άτομο; Ο ποιητής; Αδύναμο πλάσμα στους καταναγκασμούς των καιρών του. Πόσο ελεύθερος μπορεί να μείνει;

Read Full Post »

Πανελλήνιες Εξετάσεις: Οδηγίες προς ναυτιλομένους (στην Έκθεση Ιδεών)

Ελλάδα (;) 17 Αυγούστου 2014: πρώτη μέρα στα περισσότερα φροντιστήρια της χώρας όπου ξεκινά ο κύκλος της προετοιμασίας για τις εξετάσεις του Μαϊου (ήτοι αύριο)…

Διάθεση χαλαρή, κουβέντες καλοκαιρινές, κλίμα ευδιάθετο…

Κάπου εκεί, στο μεταίχμιο της χαλαρότητας, ακούγεται κάτι που φαντάζει… «μακρινο». Είναι η κλασική ατάκα των διαδασκόντων ότι «Ο Μάης είναι πολύ πιο κοντά απ’όσο φανταζόμαστε».
Γελάκια, αυγουστιάτικος χαβαλές και διάθεση ωχαδερφισμού συνθέτουν το σκηνικό…

Να όμως που πλέον η τελική ευθεία αποτελεί γεγονός.

Μία και σήμερα (εκ των στρατιωτικών ευφημισμών) και προυνό-προυνό τη Δευτέρα ανοίγει η «αυλαία» -όπως συνηθίζουν να λένε τα τηλεοπτικά δελτία- των Πανελληνίων εξετάσεων με το μάθημα της Έκθεσης.
Ένα μάθημα το οποίο , παρόλο που έχει επικρατήσει στις συνειδήσεις των υποψηφίων ότι αποτελεί ένα «χαλαρό» ξεκίνημα πριν τα μαθήματα βαρόμετρο, οφείλει ο καθένας από τους μαθητές να δείξει –και να δώσει- ιδιαίτερη βαρύτητα.
Είναι το μάθημα από το οποίο κρίνεται σε πάμπολες περιπτώσεις η εισαγωγή στη σχολή της επιλογής των τελειοφοίτων.

Δυστυχώς, από τα στατιστικά στοιχεία που κάθε χρόνο δίνει το  υπουργείο παιδείας, ο μέσος όρος της βαθμολογίας κυμαίνεται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα (γύρω στο 12-12,5). Αυτό δε συμβαίνει κυρίως γιατί οι μαθητές δεν έχουν το απαραίτητο μαθησιακό (γλωσσικό-εκφραστικό κλπ) υπόβαθρο, αλλά γιατί στερούνται της απαραίτητης προσοχής σε ζητούμενα και ασκήσεις που τα τελευταία χρόνια αποτελούν τα «κλισέ» των ερωτήσεων στο μάθημα της Έκθεσης Ιδεών.

Λάθη και παραλείψεις σχετικά με την  περίληψη ή τη δομή μιας παραγράφου που καλούνται να αναπτύξουν, ελλιπής προσοχή σε συνώνυμα-αντώνυμα, σημεία στίξης, τρόπους και μέσα Πειθούς, είναι μερικά από αυτά. Παρότι «φαινομενικά» δε φαίνονται ικανά να παίξουν καθοριστικό ρόλο στο γενικό βαθμό, ωστόσο εκ του αποτελέσματος συμβαίνει το αντίθετο. Γι’ αυτό χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή αφενός στην κατανόηση του κειμένου που θα δοθεί και αφετέρου στα επιμέρους ερωτήματα που σχετίζονται με αυτό.

Οι ασκήσεις θεωρίας (60-100) κρίνουν κατα πολύ την επιτυχία. Γι’ αυτό χρειάζεται προσεκτική μελέτη σε όλα τα ενδεχόμενα ερωτήματα, όπως λόγου χάρη το κειμενικό είδος-Δοκιμιο, άρθρο κλπ- τα σημεία στίξης, το είδος της σύνταξης-ενεργητική, παθητική- τους συλλογισμούς,την Πειθώ κοκ. Και αυτό γιατί ,όπως φαίνεται τα τελευταία χρόνια , όλες αυτές οι ερωτήσεις δε παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες και ασάφειες. Άρα ,ακόμη και ο μαθητής ο οποίος δεν έχει την μεγάλη ευχέρια και την ικανότητα της Παραγωγής λόγου (για διάφορους λόγους) , μπορεί να αποκομίσει αρκετές μονάδες από το πρώτο σκέλος των ερωτήσεων…

Στο τρίτο ζητούμενο τώρα-μετα την περίληψη και τις ασκήσεις θεωρίας- την Παραγωγή λόγου, τα δεδομένα είναι λιγάκι διαφορετικά.Εδώ κρίνεται η ικανότητα ενός μαθητή να παράξει ιδέες άρτιες δομικά και εκφραστικά, γεγονός που είναι απόρροια της εν γένει παρουσίας του ως μαθητής. Είναι η ικανότητα του να απαντήσει με πληρότητα στα ζητούμενα του θέματος, να είναι σωστός σχετικά με το επικοινωνιακό  πλαίσιο που ζητείται , στα όρια των λεξεων που απαιτούνται κλπ κλπ.
Συμπερασματικά, η «Έκθεση» δε σημαίνει μονάχα «εκθέτω» τις απόψεις μου για ένα ζητούμενο και στο τέλος «σταυρώνω» τρεις φορές το γραπτό μπας και… αλλά είναι μία συντονισμένη διαδικασία όπου με σωστή προετοιμασία και σχετική προσοχή στο κείμενο και τα ζητούμενα που αύριο θα δοθούν, υπάρχει η δυνατότητα να ξεκινήσει αυτή η «βάναυση» διαδικασία των Πανελληνίων με το…δεξί.

Κάθε επιτυχία 🙂

Ντελής Βασίλειος/ φιλόλογος

Read Full Post »