ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

 

 

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

 

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ : Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια Β 1,5-8

Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ᾽ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί.

Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ᾽ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.

1. Από τα κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα:

      «Μαρτυρεῖ … ἀγαθοὶ ἢ κακοί».

Μονάδες 10

2. Το διδακτικό και συγγραφικό έργο του Αριστοτέλη κατά την τρίτη περίοδο της φιλοσοφικής του δραστηριότητας.

Μονάδες 10

3. καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης

Με ποιο κριτήριο ο Αριστοτέλης διακρίνει την αγαθή πολιτεία από τη φαύλη; Πώς δικαιολογείται με βάση το συγκεκριμένο κριτήριο η σημασιολογική διαφοροποίηση του επιθέτου «φαυλος» στη φράση αυτή;                                                                                                                                                                                                                                             Μονάδες 10

4. διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι·

Με ποια συλλογιστική πορεία καταλήγει ο φιλόσοφος στο συγκεκριμένο συμπέρασμα; Να απαντήσετε διασαφηνίζοντας και τη λέξη «ποιάς»;

                                                                                                                                                                             Μονάδες 10

5. οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει… μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν

Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει ο φιλόσοφος σχετικά με την παιδαγωγική σημασία του εθισμού; Σε ποια προηγούμενη θέση του βασίζεται αυτό;

Μονάδες 10

6. α) ἕξεις: Να δικαιολογήσετε τη σημασία της λέξης στο κείμενο με βάση την ετυμολογία της.

β) Με ποιες λέξεις του κειμένου παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι λέξεις: στρεβλός, ευεξία, παμπληθής, ποιότητα ;

                                                                                                                                                                             Μονάδες 10

 

2. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ανδοκίδου Κατ΄ Αλκιβιάδου 1-2

Οὐκ ἐν τῳ παρόντι μόνον γιγνώσκω τῶν πολιτικῶν πραγμάτων ὡς σφαλερόν ἐστιν ἅπτεσθαι,  ἀλλά καί πρότερον χαλεπόν  ηγούμην, πρίν τῶν κοινῶν ἐπιμελεῖσθαι τινος. Πολίτου δέ ἀγαθοῦ νομίζω προκινδυνεύειν ἐθέλειν του πλήθους,  καί  μή καταδείσαντα τάς  ἔχθρας τάς ἰδίας ὑπέρ τῶν δημοσίων ἔχειν ἡσυχίαν   διά μέν γάρ τούς τῶν ἰδίων
ἐπιμελουμένους οὐδέν αἱ πολεις μείζους καθίστανται,  διά δέ τούς τῶν κοινῶν μεγάλαι καί ἐλεύθεραι γίγνονται.  Ὧν  εἷς ἐγώ βουληθείς  ἐξετάζεσθαι μεγίστοις περιπέπτωκα κινδύνοις, προθύμων μέν καί  αγαθων ἀνδρῶν ὑμῶν τυγχάνων, δι’ ὅπερ σῴζομαι,  πλείστοις δέ καί δεινοτάτοις εχθροῖς χρώμενος, ὑφ’ ὧν διαβάλλομαι.

 σφαλερόν εστίν: είναι επικίνδυνο

απτομαι τινός: ασχολούμαι με κάτι   

Γ. 1. Να μεταφράσετε το κείμενο.

                                                                                                                                                                             Μονάδες 20

Γ. 2  α) Να γράψετε τους ζητούμενους ρηματικούς τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

α) γιγνώσκω :  γ΄ ενικό Αορίστου β΄ Προστακτικής

β) ἐπιμελεῖσθαι: β΄ ενικό παθητικού Αορίστου Ευκτικής

γ)καταδείσαντα : γενική ενικού της μετοχής Παρακειμένου του αρσενικού

δ) καθίστανται : απαρέμφατο Αορίστου β΄ Ενεργητικής

ε) χρώμενος: γ΄ πληθυντικό Ενεστώτα Προστακτικής

στ) διαβάλλομαι: α΄ πληθυντικό Υπερσυντελίκου

                                                                                                                                                                               Μονάδες 5

Γ. 2 β) Nα σχηματίσετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων:

ἀγαθοῦ,  ἰδίας, μείζους, πλείστοις

                                                                                                                                                                                Μονάδες 5

Γ. 3 α) Αφού εντοπίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις στην πρώτη περίοδο του κειμένου,

• να αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό τους ρόλο
• να αιτιολογήσετε την εκφορά τους

                                                                                                                                                                               Μονάδες 5

Γ. 3 β) Να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία των επόμενων λέξεων του κειμένου:

τῶν πραγμάτων, καταδείσαντα, ὑπέρ τῶν δημοσίων, οὐδέν, ὑφ’ ὧν

Μονάδες 5