«Πού, γαμώτο, πέταξαν τους νεκρούς μας;»

Ο στρατός συνέλαβε χίλιους νέους και, μη αρκούμενος να τους έχει με τα χέρια ψηλά μέσα στη βροχή, τους ταπείνωσε υποχρεώνοντάς τους να μείνουν με τα εσώρουχα.
Κάποιοι χτυπούσαν απελπισμένα την πόρτα της εκκλησίας Σαντιάγο Τλατελόλκο, όμως οι Φραγκισκανοί δεν άνοιξαν

Στις 2 Οκτωβρίου 1968, μερικές μέρες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, στρατός και αστυνομία άνοιξαν πυρ εναντίον της φοιτητικής διαδήλωσης στην πλατεία της συνοικίας Τλατελόλκο, στην καρδιά της Πόλης του Μεξικού. Οι νεκροί ήταν πάνω από 300, ωστόσο η τραγωδία αυτή παραμένει μέχρι σήμερα η ξεχασμένη ιστορία του 1968.

Στο Μεξικό το αποκαλούν «ελ 68» και σήμανε την πρώτη μεγάλη αμφισβήτηση της αυταρχικής εξουσίας του Επαναστατικού Θεσμικού Κόμματος (ΡRΙ), που βρισκόταν σχεδόν 40 χρόνια στην κυβέρνηση, και του προέδρου Γκουστάβο Ντίας Ορντάς. Το «ελ 68» άρχισε στις 22 και 23 Ιουλίου με φοιτητικές διαδηλώσεις που κατεστάλησαν βίαια από την αστυνομία. Στις 26 Ιουλίου, νέα διαδήλωση των φοιτητών στην κεντρική πλατεία Θοκάλο της πρωτεύουσας κατέληξε σε ολονύκτιες οδομαχίες. Ο φαύλος κύκλος καταστολής-ριζοσπαστικοποίησης είχε αρχίσει και τις επόμενες ημέρες οι συγκρούσεις μεταξύ των φοιτητών και των δυνάμεων της τάξης πολλαπλασιάστηκαν, με νεκρούς και τραυματίες, καθώς και συλλήψεις 1.000 διαδηλωτών.

Στη διάρκεια του Αυγούστου, το φοιτητικό κίνημα οργανώθηκε αποτελεσματικά, καθώς οι καθηγητές του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού (UΝΑΜ), με πρώτο τον πρύτανη Χαβιέρ Μπάρας Σιέρα, προστάτευσαν τους φοιτητές τους. «UΝΑΜ, ελεύθερο έδαφος της Αμερικής», διακήρυσσε μια νεαρή φωνή από τα μεγάφωνα σ΄ όλες τις σχολές του πανεπιστημίου. Σ΄ όλη τη χώρα, φοιτητές καταλάμβαναν πανεπιστημιακά κτίρια, μοίραζαν προκηρύξεις, έγραφαν στους τοίχους αντικυβερνητικά συνθήματα, οργάνωναν εκδηλώσεις αλληλεγγύης. «Διαβάζαμε Χάουαρντ Φαστ και Γιούλιους Φούτσικ, Χούλιο Κορτάσαρ και Μάριο Μπενεντέτι, Τζον Στάινμπεκ και Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Ρέι Μπράντμπερι και Χεσούς Ντίας… Η λογοτεχνία ήταν για μας πραγματικότητα», γράφει ο Μεξικανός συγγραφέας Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ στο βιβλίο του «΄68» (Seven Stories Ρress, 2004). «Ακούγαμε Τζόαν Μπαέζ και Μπομπ Ντίλαν, Πιτ Σίγκερ και Πίτερ, Πολ εντ Μέρι· στα κρυφά, οι πιο συναισθηματικοί ακούγαμε Σαρλ Αζναβούρ και Κούκο Σάντσες».

Το μακελειό. Οι φοιτητές ήταν εξαιρετικά προσεκτικοί ώστε να αποφεύγουν τις συγκρούσεις, διέκοπταν πορείες όταν έβλεπαν πως υπήρχε κίνδυνος να θεωρηθούν προβοκατόρικες και είχαν υπογραμμίσει πως δεν θα εμπόδιζαν τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Όμως, ο πρόεδρος απάντησε στο Κογκρέσο απαξιώνοντάς τους και χαρακτηρίζοντάς τους απειλή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Του απάντησαν στις 13 Σεπτεμβρίου με μια σιωπηλή πορεία 250.000
ανθρώπων που κρατούσαν πορτρέτα του Τσε, του Χο Τσι Μινχ, αλλά και του Εμιλιάνο Ζαπάτα και του Πάντσο Βίγια, ηρώων της μεξικανικής επανάστασης, κληρονόμος της οποίας υποτίθεται ότι ήταν το ΡRΙ.
Το κίνημα πνίγηκε στο αίμα στις 2 Οκτωβρίου 1968, στην πλάσα ντε λας Τρες Κουλτούρας (πλατεία των Τριών Πολιτισμών) στη συνοικία Τλατελόλκο. Πέντε ώς δεκαπέντε χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί εκεί απαντώντας σε έκκληση της Εθνικής Απεργιακής Επιτροπής και σχεδίαζαν να διαδηλώσουν προς το Εθνικό Πολυτεχνικό Ινστιτούτο που είχε καταληφθεί από τις δυνάμεις ασφαλείας. Ανάμεσά τους βρίσκονταν πολλοί προβοκάτορες με πολιτικά του Τάγματος Ολύμπικο, που είχαν ένα λευκό μαντίλι ή ένα λευκό γάντι στο δεξί χέρι τους για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους. Στις 6.10 μ.μ., ένα ελικόπτερο πέταξε πάνω από την πλατεία και έριξε τρεις πράσινες φωτοβολίδες. Ήταν το σύνθημα προς τους προβοκάτορες και τους στρατιώτες για να ανοίξουν πυρ εναντίον του άοπλου πλήθους. Ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Ο κόσμος άρχισε να τρέχει. «Μην τρέχετε, σύντροφοι, μην τρέχετε! Ηρεμήστε. Είναι άσφαιρα τα πυρά»…

Πολλοί έπεσαν. Πυροβολισμοί και ριπές ακούγονταν συνεχώς. Σύμφωνα με τον ανταποκριτή της «Λε Μοντ» Κλοντ Κιεζμάν, ο στρατός συνέλαβε χίλιους νέους και, μη αρκούμενος να τους έχει με τα χέρια ψηλά μέσα στη βροχή, τους ταπείνωσε βάζοντάς τους να κατεβάσουν τα πανταλόνια τους. Κάποιοι χτυπούσαν απελπισμένα την πόρτα της εκκλησίας Σαντιάγο Τλατελόλκο, όμως οι Φραγκισκανοί δεν άνοιξαν.

Πισώπλατα. Οι στρατιώτες πυροβολούσαν στην πλάτη τους φοιτητές που προσπαθούσαν να διαφύγουν. Οι τραυματίες που έφταναν στο νοσοκομείο έφεραν τραύματα στον αυχένα, στην πλάτη, στα οπίσθια, στις γάμπες. Οι ξένοι ανταποκριτές αγανάκτησαν: «Είναι η πρώτη φορά στη μακρά σταδιοδρομία μου που βλέπω στρατιώτες να πυροβολούν εναντίον ενός πλήθους στριμωγμένου και ανυπεράσπιστου», έγραψε η Οριάνα Φαλάτσι, απεσταλμένη του περιοδικού «Εuropeo», η οποία τραυματίσθηκε μάλιστα από τρεις σφαίρες, στην πλάτη και το πόδι.

ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ΟΝLINE